Ağrıları tedavi etmenin ucuz ve kolay bir yolu, etkilenen eklemlere ısı veya soğuk uygulamaktır. Bununla birlikte, insanlar ne zaman sıcak ne zaman soğuk terapinin kullanacağı konusunda kafaları karışıktır. Aslında bu çok doğal, çünkü bazı kullanılmaması gereken noktalar belli olsa da hala net olarak bu konu aydınlatılamamıştır. Ağrı tedavisi bilinen yönleriyle nasıl olmadır yakından bakalım.
Sıcak uygulama
Bir artritik (kireçlenmiş) ekleme ısı uygulamak kasları gevşetebilir, eklem yağlanmasını/kayganlaşmasını teşvik edebilir ve ağrıyı önleyerek rahatlık hissi sağlayabilir. Isı terapisi, kas ve eklem sertliğini hafifletmek, aktivite öncesi eklemlerin ısınmasına yardımcı olmak veya kas spazmı hafifletmek için de kullanılabilir.
Sıcaklık, kaslardaki kan damarlarının genişlemesine neden olur ve bu da hem oksijen hem de besin maddelerinin kaslara akışını arttırır. Bu sayede iyileşme yönünde olumlu etki yaratır. Eklemlerdeki kıkırdak hasarları bu şekilde onarılamaz çünkü kıkırdak dokusu direkt kan damarlarıyla beslenen bir doku değildir, fakat ısı eklemin diğer hasar görmüş dokularının tamir olmasına yardımcı olabilir.
Isı, eklem sıvısının (sinovyal sıvı) uyarılmasını ve üretiminin artmasını da sağlar. Eklemin ısıtılmasının ardından hafifçe bükülmesi eklem sıvısını ve besin maddelerini eklem dokusuna doğru girişini artırır. Aynı zamanda sıcaklık hem rahatlatıcıdır hem de ciltteki duyu reseptörlerini uyarır ve ağrı sinyallerinin beyne iletimini azaltır.
Sıcak mı yoksa ılık mı?
Benim de hastalarımın en çok sorduğu sorulardan. Hiçbir zaman kaynar su şeklinde ciltte yakıcı ve ağrıyı tetikleyici bir uygulama yapmamalıyız. Yani ılık tercih etmek gerekir ve etkili bir tedavi için belirli süre (30 dakikaya kadar) o ısıyı sabit şekilde muhafaza edebilecek bir yöntem kullanmamız gerekir. Su torbaları bunlar için idealdir.
Isı ne kadar süreyle uygulanmalıdır?
Uygulama süresi, ağrının bulunduğu yere göre değişkenlik gösterir. Tedavinin etkili olması için, ısının etkilenen kaslara ve eklem dokularına nüfuz etmesi gerekir. Ayak bileği,dirsek gibi cilde yakın eklemler daha kısa süre (15-20 dakika) gerektirirken kalça, omuz ve bel gibi nispeten derinde bulunan eklemler için daha uzun süreli (30 dakika) bir uygulama gerektirir. Bir seansın çok kısa olması, etkilenen dokuların değil sadece cildin ısıtılması demektir ve bu da pek bir anlam ifade etmez.
Hangi durumlarda sıcak uygulama sakıncalıdır?
Ağrı tedavisi profesyonel bir yaklaşım gerektirir. Eklem şişmiş, ısısı artmış veya yara açılmış ise sıcak uygulama kullanılmamalıdır. Bu durumlarda şişliği azaltmak için genellikle buz veya soğuk bir paket daha iyidir. Bunlara ek olarak aşağıdaki durumlarda da tavsiye edilmez:
- Dermatit (cilt lezyonları olanlar)
- Derin ven trombozu (damar tıkanıklığı)
- Diyabet periferik vasküler hastalık (şekere bağlı damar hastalığı)
- Açık bir yara
- Ağır bilişsel bozukluk
- Kalp hastalığı veya hipertansiyonu olan kişiler, ısı tedavisini kullanmadan önce doktorlarına danışmalıdır.
Soğuk uygulama
İltihabı, şişliği, kireçlenmeye ve aktiviteye bağlı ağrıyı azaltabilir. Ayrıca birçok akut(yeni) yaralanmanın tedavisi de önerilmektedir. Ucuz ve etkili bir tedavi yöntemidir.
Soğuk, kaslardaki kan damarlarının daralmasına neden olur, bu nedenle kan akışını azaltır ve iltihaplanmayı hafifletir. Eklem sıvısının üretimini yavaşlatarak aşırı ve anormal sinovyal eklem sıvı miktarını azaltıp rahatlamaya neden olur. Eklemin soğutulması, ciltteki duyu reseptörlerini uyararak ve ağrı sinyallerinin beyne iletimini azaltır.
Soğuk ne kadar süreyle ve nasıl uygulanmalıdır?
Bir defada en fazla 20 dakika boyunca bir buz veya soğuk paket uygulanmalı, ancak bu işlem 24 saat içinde 8 veya 10 kata kadar gün boyunca tekrarlanabilir. Burada önemli olan uygulama yöntemidir. Doğrudan cilde buz veya başka bir soğuk kaynak uygulanması teninize zarar verir. Soğuğun direkt teması sonrası “buz yanığı” diye tabir edilen hadisenin gerçekleşmesi için 1-2 dakika yeterlidir.
Cildin zarar görmesini önlemek için bazı önlemler alınabilir: Buz ve cilt arasında bir havlu (ya da tülbent), ayak için ince bir çorap veya başka bir koruyucu bariyer kullanılabilir. Hiçbir zaman soğuk tedavi cilt için acı verici olmamalıdır yani çok uzun süreler tutulmamalıdır. Soğuk tedaviyi bir seferde en fazla 15 veya 20 dakika ile sınırlandırın.
Hangi durumlarda soğuk uygulama sakıncalıdır?
- Raynaud Sendromu olanlar
- Soğuk alerjik durumlar
- Felç ya da bozulmuş hissetme alanları (yani sinir hasarı)
Hem sıcak hem soğuk uygulama
Bazı insanlar/hekimler bu 2 yöntemi kombine ederek uygulamaktadır.
Örneğin: Bir hastaya fizik tedavi egzersizinden önce eklemini ısıtmak için ısı terapisi kullanması ve egzersiz sonrası soğuk terapiyi kullanması teşvik edilebilir. Yine kireçlenmiş bir dizi gevşetmek için sabahları ısı terapisini ve birkaç saat sonra şişliği azaltmak için soğuk terapisini kullanabiliriz. Bu işlem gün boyunca tekrarlanabilir.
Osteoartritik (kireçlenmiş) eklemlerde sıcak veya soğuk terapisinin ne zaman kullanılacağına dair evrensel olarak kabul edilmiş bir kılavuz yoktur ve tavsiyeler karışıktır. Osteoartrit hastalarına, kendileri için en iyi olanı bulmak için hem sıcak hem de soğuk terapiyi denemeleri tavsiye edilir.
ANCAK!!!
Gut ve psödogout gibi eklemde kızarıklık, şişlik ve ısı artışına neden olan ağrılı inflamatuar artrit tipleri için soğuk tedavi önerilmektedir. Bu gibi hallerde kullanılacak sıcak uygulama durumu daha da kötüye götürecektir. Osteoartrit, romatoid artrit ve ankilozan spondilit gibi artrit tipleri olan kişiler hem sıcak hem de soğuk terapiden yararlanabilir.
Makelenin ağrı tedavisi hakkında aydınlatıcı olduğunu düşünmekteyim. Lütfen sağlığınız için harekete geçin ve bilgilenin. Bazı şeylerin vakti geçtikten sonra değil erkenden önlemini alın ve profesyonel bir yaklaşım için hekiminize başvurun.
Sağlıklı günleriniz olsun…
